Jagody kamczackie - od maja do sierpnia!

Mało znane rośliny owocowe – jagoda kamczacka

Planując część użytkową naszego ogrodu warto rozważyć posadzenie mniej znanych roślin owocowych. Uprawa niektórych z nich będzie możliwa także w bardzo niewielkim ogrodzie, albo w dużych pojemnikach na balkonie, tarasie czy ogrodzie na dachu.

Rozkoszując się teraz smakiem borówek amerykańskich, warto zadbać o wcześniejsze zbiory w przyszłym roku, dosadzając w ogrodzie krzewy jagody kamczackiej. Zwróćcie Państwo uwagę na polecane odmiany dopasowane do naszych warunków klimatycznych, co pozwala na uniknięcie zimowych strat. Dokonując wyboru w oparciu o te wskazówki, bez większego wysiłku, nawet niezbyt doświadczony ogrodnik będzie cieszyć się ich owocami!

W ostatnich latach, borówki amerykańskie stały się w naszym kraju jednym z najbardziej popularnych letnich owoców. Aby uzupełnić ich zbiory, warto zainteresować się jeszcze wcześniejszymi owocami – jagodą kamczacką. Nazwa rośliny może być myląca, gdyż z systematycznego punktu widzenia, nie jest ona spokrewniona z jagodami, ale z kuzynem wiciokrzewu – suchodrzewem sinym lub kamczackim (Lonicera careulea var.edulis i var.kamtschatica).

Krzaki jagody kamczackiej mają zbliżony pokrój do borówki amerykańskiej, w zależności od odmiany sięgają od 1,5 do 2 m wysokości. Podobnie jak wiciokrzewy, zaczyna ona wegetację bardzo wcześnie – pączki otwierają się już w połowie marca, kwitnienie rozpoczyna się w marcu-kwietniu, a owoce dojrzewają w maju – przed zbiorami truskawek. Tak wczesna wegetacja, może zagrażać zbiorom w tych latach, kiedy na przedwiośniu przymrozki następują po okresie ciepłym, pobudzającym rośliny do wzrostu i kwitnienia. Należy zatem pamiętać o przygotowaniu osłon. Jeśli temperatury przedwiośnia są typowe – nie spadają bardzo nisko – nie będziemy mieć problemów z kwitnieniem wybierając odmiany polskie lub rosyjskie.

Jagoda kamczacka odmiana Wojtek

 

Ogromną zaleta jagody kamczackiej jest bezproblemowość. Jest to roślina trwała, zimująca bez problemu w większości regionów Polski, odporna na choroby grzybowe i wirusowe, a także niewymagająca co do podłoża i stanowiska. Oczywiście, większe plony uzyskamy po posadzeniu jej na uprawionym, zasobnym, lekko kwaśnym podłożu w miejscu słonecznym i regularnie podlewanym.

Uwaga – obcopylność!

Zapraszając jagody kamczackie do ogrodu, musimy pamiętać o ich obcopylności – aby zawiązały się owoce, posadźmy koło siebie dwa krzaczki, które kwitną w podobnych czasie (więcej – zestawienie dogodnych do obcopylnościodmian tutaj). Polecanym zapylaczem dla wielu odmian jest odmiana „Aurora”.

Posadzone rośliny rozpoczną owocowanie już w drugim sezonie, a owoce będą dojrzewały, podobnie jak u borówki amerykańskiej, stopniowo, przez 2-3 tygodnie. Krzewy nie wymagają cięcia formującego, tak jak w przypadku większości krzewów ogrodowych, co kilka lat dokonujemy ich prześwietlenia, usuwając pędy najstarsze, drobne lub uszkodzone. Zadbane krzewy dają do kilku kilogramów owoców w każdym roku, a owocują nawet przez 30 lat.

 

Wykorzystanie owoców jagody kamczackiej

Owoce jagody kamczackiej są łagodne i słodkie w smaku, z tego względu doskonale nadają się do spożywania na surowo. Dzięki temu możliwe będzie przyswojenie zawartych w nich w dużych ilościach witamin (głównie witaminy C), mikroskładników i przeciwutleniaczy. Regularne spożywanie większych ilości tych owoców pomaga w ustabilizowaniu gospodarki lipidowo-cukrowej, co mniejsza ryzyko otyłości i cukrzycy II typu. Podobnie jak u borówki amerykańskiej, owoce najlepiej jest zbierać ręcznie i przechowywać w delikatnych, kartonowych pudełkach. Są stosunkowo trwałe w czasie transportu.

Jagoda kamczacka odmiana Honey Bee

 

Oczywiście, najlepiej wykorzystamy bogactwo witamin i przeciwutleniaczy zawartych w jagodach, zjadając je na surowo. Poleca się także poddawanie ich niezbyt długiej obróbce termicznej – przygotowywanie soków, galaretek czy konfitur. Ze względu na intensywne zabarwienie i ciekawy smak będą doskonałym dodatkiem do gofrów, naleśników czy innych deserów.

 Jaka odmianę wybrać?

Na rynku dostępne są wysokoplenne odmiany jagody kamczackiej, najczęściej wyselekcjonowane przez polskich i rosyjskich ogrodników. Wytrzymałe odmiany pochodzą także z USA i Kanady. Można z nich stworzyć kolekcję krzewów owocowych bardzo wytrzymałych i odpornych, dające owoce po kolei – od maja do końca czerwca.

Nazwa odmiany	Termin owocowania	Zalety
Aurora	Druga połowa czerwca.	Silny wzrost, jest dobrym zapylaczem dla innych odmian.
Boreal Blizzard	Połowa lipca	Wyjątkowo duże owoce, późny termin kwitnienia i owocowania
Wojtek	Maj	Duże , trwałe owoce
Honey Bee	Czerwiec-lipiec	Idealna, licencjonowana odmiana deserowa
Leningradskij Velikan	Czerwiec	Silnie odporna na mróz

Polecane nowości!

W 2018 roku na polski rynek wprowadzono kilka doskonałych, licencjonowanych odmian z grupy Boreal: Boreal Blizzard (PBR), Boreal Beast (PBR) i Boreal Beauty (PBR). Mają one kilka unikalnych cech, będących odpowiedzią na oczekiwania konsumentów: kwitną i owocują później niż inne odmiany (odpowiednio – kwitną w maju, a owocują nawet od początku lipca do końca sierpnia), wielkość ich owoców jest dwukrotnie większa niż u odmian tradycyjnych.  Z tego względu posadzenie kilku krzaczków z tej serii (pamiętamy o obcopylności!), pozwoli uzupełnić zbiory w naszym jagodniku w czasie letnich wakacji!

Jagoda kamczacka odmiana Boreal Blizzard

 

 

Licencjonowane i zgodne odmianowo sadzonki jagody kamczackiej w wielu odmianach kupisz tutaj.

 

 

Jeżyny bezkolcowe - jemy teraz!

Przełom lipca i sierpnia to czas zbiorów jeżyny bezkolcowej, przyjrzyjmy się zatem bliżej odmianom polecanym do polskich ogrodów!

Jeżyny, podobnie jak maliny (obydwie należą do rodzaju Rubus) są roślinami pospolicie występującymi w Polsce. Wszyscy znamy niezwykle aromatyczne owoce zrywane z dzikich krzewów rosnących na brzegu lasów i na porębach. Odmiany ogrodowe obydwu krzewów, podobnie jak i mieszańce (tzw. malinojeżyny) w większości wyselekcjonowano w Stanach Zjednoczonych, skupiając się na bezproblemowej uprawie i obfitym owocowaniu.

Świeże owoce z mojego ogrodu

 Gdzie i kiedy posadzić jeżyny bezkolcowe?

Odmiany jeżyny bezkolcowej, najczęściej mają pokrój wysokich, rozłożystych krzewów z pędami osiągającymi kilka metrów długości. Jakkolwiek mogą rosnąc na słabszym, suchym podłożu, to jednak największe plony uzyskamy sadząc je na dobrze uprawionej glebie ogrodowej, w której nie zalega wilgoć. W miarę możliwości, krzewy sadzimy w miejscu nasłonecznionym i zacisznym, ściółkując podstawę krzewu by zapobiec przesychaniu podłoża. Z wyjątkiem osłoniętych stanowisk w najzimniejszych rejonach kraju, krzewy nie wymagają okrycia na zimę.

W trakcie uprawy jeżyny bezkolcowej, należy pamiętać o regularnym i wszechstronnym nawożeniu. Najwygodniej jest stosować kilka razy w roku nawozy organiczne – kompost, biohumus lub nawozy specjalistyczne, przeznaczone do krzewów owocujących.

Biorąc pod uwagę możliwość zbierania owoców, najwygodniej jest sadzić je pojedynczo, przy podporach. W zależności od naszych upodobań, jeżynowe pędy możemy rozpinać na palikach, na ogrodzeniu lub altance, pamiętając o zachowaniu dostępu do owoców. W przypadku wielorzędowej uprawy, zaleca się odstęp pomiędzy rzędami o szerokości co najmniej 1,5-2,5 metra.

Krzewy zasadniczo są zdrowe i odporne, podczas deszczowych dni mogą być atakowane przez choroby grzybowe (np. mączniaka lub szarą pleśń).

Najwygodniejsze jest zakupienie sadzonek w pojemnikach, można jest bez problemu wysyłać kurierem, przewozić samochodem i sadzić w całej cieplejszej części roku czyli od marca do października – nie ma na co czekać, trzeba zamawiać!

Wycinanie starych pędów

Pędy jeżyny rosną w cyklu dwuletnim – kwiaty i owoce pojawiają się na ubiegłorocznych gałązkach, które wkrótce kończą swoją wegetację. Po zebraniu owoców, usuwa się pędy, które szybko usychają. W ten sposób, wycinając starsze pędy zachowujemy wigor rośliny.

Latem pędom jednorocznym obcinamy wierzchołki aby pobudzić je do rozkrzewiania. Z kolei na przedwiośniu pęd główny skraca się do wysokości ok 1,7 m, a pędy boczne do długości 30 – 40 cm.

Po zbiorze owoców ucinamy tuż przy zmieni wszystkie pędy, które już owocowały oraz nadmiar pędów jednorocznych. Pozostawiamy 5-7 silnych pędów do owocowania w przyszłym roku.

Kwiaty i owoce jeżyn

Jeżyny bezkolcowe kwitną stosunkowo późno, w drugiej połowie maja, dzięki czemu zazwyczaj nie są uszkadzane przez majowe przymrozki. W zależności od odmiany, jeżyny owocują od lipca do końca września, a nawet początku października, sukcesywnie wytwarzając kolejne owoce. Dojrzałe, czarne owoce są dość nietrwałe – należy bardzo delikatnie je zbierać, transportować i przechowywać, a najlepiej w krótkim czasie wykorzystać do spożycia lub przetworów.

Zalety owoców jeżyny

Owoce jeżyny (także bezkolcowej) nie zawierają wiele kalorii (ok 30-40kcal na 100g), możemy więc je spożywać nie obawiając się o linię, zaś znacząca zawartość witamin (głównie z grupy B i C) może być dodatkową zachętą.



Uwielbiam jeść wprost z gałązki!

Przykładowe, dostępne w Polsce odmiany jeżyny bezkolcowej dostosowane do naszych warunków:

 

Nazwa odmiany	Pokrój	Termin owocowania	Zalety
Black Satin	Wzniesiony	Od początku lipca	Wysoka wydajność
Navaho	Wzniesiony, bez podpór	Od lipca do września	Wysoka wydajność i odporność na choroby
Orkan	Wzniesiony, sztywny	Sierpień	Plenna i odporna polska odmiana
Triple Crown	Sztywne pędy	Sierpień	Duże owoce pojawiające się równomiernie
Ruczaj	Silny wzrost	Sierpień	Plenna i odporna polska odmiana, owoce twarde, dobre na przetwory
Thornfree	Wzniesiony /pnący, odmiana bardzo mrozoodporna	Wrzesień	Liczne, słodkie owoce

Z powyższego zestawienia widać, że wybierając kilka odmian możemy stworzyć zakątek dostarczający plonów od lipca do września.

Jeżyna bezkolcowa odmiana Navaho

Jako wyjątkowo obficie i jednorazowo owocująca, polecana jest odmiana Triple Crown, której obfite kiście owoców mogą tak obciążać gałęzie, że wymagają one podparcia! Z kolei odmiana Navaho owocuje równie obficie ale przez kilka tygodni – od lipca do września, będzie więc doskonała do posadzenia w ogrodzie przydomowym albo na działce, gdzie spędzamy całe wakacje.

Wielbiciele polskich odmian mogą posadzić krzaki licencjonowanej deserowej odmiany Polar, której owoce zawierają wyjątkowo dużo przeciwutleniaczy i przeznaczone są do spożywania na surowo. W rejonach najchłodniejszych lub na terenach odsłoniętych, gdzie długo utrzymują się niskie temperatury, zaleca się sadzenie najbardziej mrozoodpornej z polskich odmian – odmiany Brzezina.

Jeżyna bezkolcowa odmiana Triple Crown

Dla osób, które oczekują szybkich przyrostów krzewów, polecane są szkockie odmiany: Loch Ness oraz Loch Tay.

Wartości odżywcze owoców jeżyny bezkolcowej

Owoce jeżyny bezkolcowej zawierają duże ilości witamin – witaminy C, E oraz K a także witamin z grupy B. Owoce jeżyny są bogatym źródłem polifenoli, np. kwasu elagowego czy flawonoidów m.in. barwników fioletowo-różowych - antocyjanów. Związki z tej grupy wspierają układ odpornościowy, są też skutecznymi antyutleniaczami. Aby wykorzystać ich prozdrowotne działanie, zaleca się spożywanie surowych owoców.



Jeżyna bezkolcowa odmiana Brzezina

Znaczenie prozdrowotne mają również przetwory z jeżyn – soki, dżemy, galaretki. Sok z jeżyn działa napotnie i wykrztuśnie, z tego powodu zalecany jest w przeziębieniach oraz stanach gorączkowych. Może być również pomocny w dolegliwościach przewodu pokarmowego i leczeniu nerwicy.

Sadzonki jeżyny bezkolcowej w wielu odmianach kupisz w Akademii Roślin - polecam!

 

Unikalne drzewa owocowe część I

Mało znane rośliny owocowe

Planując część użytkową naszego ogrodu warto rozważyć posadzenie mniej znanych roślin owocowych. Uprawa niektórych z nich będzie możliwa także w bardzo niewielkim ogrodzie, albo w dużych pojemnikach na balkonie, tarasie czy ogrodzie na dachu.

Jeśli sięgniemy po sprawdzone, niewymagające gatunki, wtedy nasze plony będą nie tylko ciekawostką i powodem do dumy, ale także wzbogacą naszą dietę o wartościowe składniki odżywcze i witaminy. Spośród rzadziej uprawianych roślin owocowych polecamy takie, które nie wymagają wyjątkowych warunków uprawy i łatwo owocują. Zwróćcie Państwo uwagę na polecane odmiany dopasowane do naszych warunków klimatycznych, co pozwala na uniknięcie zimowych strat. Dokonując wyboru w oparciu o te wskazówki, bez większego wysiłku, nawet niezbyt doświadczony ogrodnik będzie cieszyć się ich owocami!




 Świdośliwa (Amelanchier sp.) jest stosunkowo mało znanym krzewem, który w ostatnich latach staje się jednak coraz bardziej popularny. Na wzrastające zainteresowanie świdośliwą ma wpływ jej wysoka odporność zarówno na niestabilne warunki klimatyczne jak i zanieczyszczenia powietrza, dzięki czemu może być z powodzeniem sadzona zarówno w ogrodach naturalnych na terenach wiejskich jak i w zieleni miejskiej. Jako roślina mało wymagająca przetrwa i będzie owocować w ogrodzie zapracowanych, poczatkujących ogrodników, czy na działce odwiedzanej nieregularnie.

Świdośliwa olcholistna odm. Northline

Świdośliwa jest subtelnym krzewem lub niewielkim drzewem, osiągającym najczęściej nie więcej niż 3-5 metrów wysokości. Jej delikatne gałęzie rozkładają się na szerokość podobna do wysokości, co nadaje jej harmonijny pokrój. Szukając dla niej miejsca w ogrodzie, weźmy pod uwagę, że najciekawiej wygląda pozostawiona naturalnie, bez przycinania. Świdośliwa sprawdzi się także jako roślina sadzona w dużych pojemnikach – w ogródkach kawiarnianych czy na dużych tarasach. W takim przypadku, warto wybrać gatunek świdośliwy Lamarcka (A. lamarckii), która jest niższa od świdośliwy wielkokwiatowej (A x grandiflora) lub kanadyjskiej (A. canadensis).

Świdośliwa jest roślina bardzo tolerancyjna, na całym terenie Polski nie powinna mieć problemów z zimowaniem. Poradzi sobie na każdym podłożu, także mało żyznym – piaszczystym, na terenach podgórskich z podłożem wapiennym lub w strefie nadmorskiej. Jest więc wyjątkową rośliną o charakterze ozdobnym i użytkowym, dostosowaną do warunków każdego regionu Polski. Jej pokrój i delikatne kwiaty sprawiają, że doskonale sprawdzi się jako element ozdobny w ogrodach naturalistycznych, swobodnych. Właściciele działek leśnych także będą zadowoleni z wyboru świdośliwy, która jako zdziczała roślina niekiedy spotykana jest w jasnych lasach mieszanych.

Wiosną, na przełomie kwietnia i maja, świdośliwa wytwarza subtelne, pięciopłatkowe białe kwiaty, zebrane w kiście przypominające kwiatostany czeremchy, które są atrakcyjne dla zapylaczy. W pierwszej części lata, miejsce kwiatów zajmują ciemno-granatowe jagody. Wielkość pojedynczego owocu nie jest duża – od 0,5 do 1,5 cm średnicy, ale ponieważ występują w niewielkich gronkach, ich łączna masa może być imponująca.

Świdośliwa olcholistna odm. Smoky

 

Owoce świdośliwy są kwaskowate, podobnie jak owoce aronii, dlatego najczęściej wykorzystuje się je do przetworów, gdyż nie wszyscy są amatorami specyficznego smaku na surowo. Ze względu na wysoką zawartość witamin i mikroelementów, zaleca się krótka obróbkę cieplną, tak aby powstały smaczne galaretki, soki. Dobrym rozwiązaniem jest także mrożenie lub suszenie owoców, które można następnie wykorzystywać do przyrządzania koktajli lub muesli czy granoli.

Polecane odmiany do małych ogrodów i pojemników:

Szczególnie godna polecenia jest obficie owocująca licencjonowana odmiana Obelisk świdośliwy olcholistnej (A. alnifolia). Tak jak sugeruje jej nazwa, odmiana ma pokrój kolumnowy, osiąga wysokość do 3-4 metrów, przy szerokości nie przekraczającej 1m. Jest więc odmiana idealnie nadająca się do sadzenia w niewielkich ogrodach, blisko budynków czy w dużych pojemnikach.

Polecane odmiany standardowych rozmiarów:

W naszym klimacie sprawdzi się kilka odmian świdośliwy olcholistnej, sięgających do 4-5 metrów wysokości. Wiele z nich owocuje przez kilkadziesiąt lat, dając możliwość obfitych, corocznych zbiorów. Większość tych odmian pochodzi z Kanady, a zatem są przystosowane do zimowania w warunkach surowej zimy.

Podobne rozmiary niewielkiego drzewa i obfite plony zapewnią odmiany:  Honeywood, Martin, Thiessen, Northline, Smoky. Każda z wymienionych odmian ma swoistą wyróżniająca cechę, która pozwoli dopasować roślinę do naszych upodobań i oczekiwań. Pierwsza z nich ma owoce o intensywnym smaku, druga i trzeci -  dojrzewają równomiernie – mają zatem krótki czas urodzaju, w którym trzeba zmobilizować się do przerobienia owoców. Northline ma wyjątkowo duże owoce i jest długowieczna – owocuje nawet do 50 lat. Odmiana Smoky została wyselekcjonowana w Kanadzie w latach 90-tych, cechuje się największą wydajnością owocowania i jest najbardziej długowieczna – nawet po 70 latach uprawy, kolejne pokolenia będą cieszyć się jej owocami.



Świdośliwa olcholistna odmiana Thiessen

Wykorzystanie owoców świdośliwy:

Owoce świdośliwy rosną w gronach, zbieramy je w miarę dojrzewania by wykorzystać do nalewek, konfitur i dżemów. Są one dosyć twarde i gorzkawe, więc dobrze jest je przemrozić przed przerobieniem. W przypadku świdośliwy, owoce mają mało miąższu. Wielbiciele gładkich, homogennych przetworów mogą owoce zmiksować, albo wycisnąć sok w sokowirówce – inaczej w przetworach zachowają się pestki i skórka.

Prosty przepis na konfiturę z owoców świdośliwy

Owoce z minimalną ilością wody powoli podgrzewaj, następnie dodaj cukier w ilości niewiele mniejszej niż ilość owoców, dalej podgrzewaj mieszając. Pod koniec, warto konfiturę zmiksować.

Sadzonki świdośliwy w wielu odmianach kupisz w Akademii Roślin