Jeżyny bezkolcowe - jemy teraz!

Przełom lipca i sierpnia to czas zbiorów jeżyny bezkolcowej, przyjrzyjmy się zatem bliżej odmianom polecanym do polskich ogrodów!

Jeżyny, podobnie jak maliny (obydwie należą do rodzaju Rubus) są roślinami pospolicie występującymi w Polsce. Wszyscy znamy niezwykle aromatyczne owoce zrywane z dzikich krzewów rosnących na brzegu lasów i na porębach. Odmiany ogrodowe obydwu krzewów, podobnie jak i mieszańce (tzw. malinojeżyny) w większości wyselekcjonowano w Stanach Zjednoczonych, skupiając się na bezproblemowej uprawie i obfitym owocowaniu.

Świeże owoce z mojego ogrodu

 Gdzie i kiedy posadzić jeżyny bezkolcowe?

Odmiany jeżyny bezkolcowej, najczęściej mają pokrój wysokich, rozłożystych krzewów z pędami osiągającymi kilka metrów długości. Jakkolwiek mogą rosnąc na słabszym, suchym podłożu, to jednak największe plony uzyskamy sadząc je na dobrze uprawionej glebie ogrodowej, w której nie zalega wilgoć. W miarę możliwości, krzewy sadzimy w miejscu nasłonecznionym i zacisznym, ściółkując podstawę krzewu by zapobiec przesychaniu podłoża. Z wyjątkiem osłoniętych stanowisk w najzimniejszych rejonach kraju, krzewy nie wymagają okrycia na zimę.

W trakcie uprawy jeżyny bezkolcowej, należy pamiętać o regularnym i wszechstronnym nawożeniu. Najwygodniej jest stosować kilka razy w roku nawozy organiczne – kompost, biohumus lub nawozy specjalistyczne, przeznaczone do krzewów owocujących.

Biorąc pod uwagę możliwość zbierania owoców, najwygodniej jest sadzić je pojedynczo, przy podporach. W zależności od naszych upodobań, jeżynowe pędy możemy rozpinać na palikach, na ogrodzeniu lub altance, pamiętając o zachowaniu dostępu do owoców. W przypadku wielorzędowej uprawy, zaleca się odstęp pomiędzy rzędami o szerokości co najmniej 1,5-2,5 metra.

Krzewy zasadniczo są zdrowe i odporne, podczas deszczowych dni mogą być atakowane przez choroby grzybowe (np. mączniaka lub szarą pleśń).

Najwygodniejsze jest zakupienie sadzonek w pojemnikach, można jest bez problemu wysyłać kurierem, przewozić samochodem i sadzić w całej cieplejszej części roku czyli od marca do października – nie ma na co czekać, trzeba zamawiać!

Wycinanie starych pędów

Pędy jeżyny rosną w cyklu dwuletnim – kwiaty i owoce pojawiają się na ubiegłorocznych gałązkach, które wkrótce kończą swoją wegetację. Po zebraniu owoców, usuwa się pędy, które szybko usychają. W ten sposób, wycinając starsze pędy zachowujemy wigor rośliny.

Latem pędom jednorocznym obcinamy wierzchołki aby pobudzić je do rozkrzewiania. Z kolei na przedwiośniu pęd główny skraca się do wysokości ok 1,7 m, a pędy boczne do długości 30 – 40 cm.

Po zbiorze owoców ucinamy tuż przy zmieni wszystkie pędy, które już owocowały oraz nadmiar pędów jednorocznych. Pozostawiamy 5-7 silnych pędów do owocowania w przyszłym roku.

Kwiaty i owoce jeżyn

Jeżyny bezkolcowe kwitną stosunkowo późno, w drugiej połowie maja, dzięki czemu zazwyczaj nie są uszkadzane przez majowe przymrozki. W zależności od odmiany, jeżyny owocują od lipca do końca września, a nawet początku października, sukcesywnie wytwarzając kolejne owoce. Dojrzałe, czarne owoce są dość nietrwałe – należy bardzo delikatnie je zbierać, transportować i przechowywać, a najlepiej w krótkim czasie wykorzystać do spożycia lub przetworów.

Zalety owoców jeżyny

Owoce jeżyny (także bezkolcowej) nie zawierają wiele kalorii (ok 30-40kcal na 100g), możemy więc je spożywać nie obawiając się o linię, zaś znacząca zawartość witamin (głównie z grupy B i C) może być dodatkową zachętą.



Uwielbiam jeść wprost z gałązki!

Przykładowe, dostępne w Polsce odmiany jeżyny bezkolcowej dostosowane do naszych warunków:

 

Nazwa odmiany	Pokrój	Termin owocowania	Zalety
Black Satin	Wzniesiony	Od początku lipca	Wysoka wydajność
Navaho	Wzniesiony, bez podpór	Od lipca do września	Wysoka wydajność i odporność na choroby
Orkan	Wzniesiony, sztywny	Sierpień	Plenna i odporna polska odmiana
Triple Crown	Sztywne pędy	Sierpień	Duże owoce pojawiające się równomiernie
Ruczaj	Silny wzrost	Sierpień	Plenna i odporna polska odmiana, owoce twarde, dobre na przetwory
Thornfree	Wzniesiony /pnący, odmiana bardzo mrozoodporna	Wrzesień	Liczne, słodkie owoce

Z powyższego zestawienia widać, że wybierając kilka odmian możemy stworzyć zakątek dostarczający plonów od lipca do września.

Jeżyna bezkolcowa odmiana Navaho

Jako wyjątkowo obficie i jednorazowo owocująca, polecana jest odmiana Triple Crown, której obfite kiście owoców mogą tak obciążać gałęzie, że wymagają one podparcia! Z kolei odmiana Navaho owocuje równie obficie ale przez kilka tygodni – od lipca do września, będzie więc doskonała do posadzenia w ogrodzie przydomowym albo na działce, gdzie spędzamy całe wakacje.

Wielbiciele polskich odmian mogą posadzić krzaki licencjonowanej deserowej odmiany Polar, której owoce zawierają wyjątkowo dużo przeciwutleniaczy i przeznaczone są do spożywania na surowo. W rejonach najchłodniejszych lub na terenach odsłoniętych, gdzie długo utrzymują się niskie temperatury, zaleca się sadzenie najbardziej mrozoodpornej z polskich odmian – odmiany Brzezina.

Jeżyna bezkolcowa odmiana Triple Crown

Dla osób, które oczekują szybkich przyrostów krzewów, polecane są szkockie odmiany: Loch Ness oraz Loch Tay.

Wartości odżywcze owoców jeżyny bezkolcowej

Owoce jeżyny bezkolcowej zawierają duże ilości witamin – witaminy C, E oraz K a także witamin z grupy B. Owoce jeżyny są bogatym źródłem polifenoli, np. kwasu elagowego czy flawonoidów m.in. barwników fioletowo-różowych - antocyjanów. Związki z tej grupy wspierają układ odpornościowy, są też skutecznymi antyutleniaczami. Aby wykorzystać ich prozdrowotne działanie, zaleca się spożywanie surowych owoców.



Jeżyna bezkolcowa odmiana Brzezina

Znaczenie prozdrowotne mają również przetwory z jeżyn – soki, dżemy, galaretki. Sok z jeżyn działa napotnie i wykrztuśnie, z tego powodu zalecany jest w przeziębieniach oraz stanach gorączkowych. Może być również pomocny w dolegliwościach przewodu pokarmowego i leczeniu nerwicy.

Sadzonki jeżyny bezkolcowej w wielu odmianach kupisz w Akademii Roślin - polecam!