STRONY MOJEGO OGRODU:

6 sty 2016

Znowu o książkach i o pomnikach przyrody...

Niektóre z książek, które ostatnio pojawiły się w mojej biblioteczce są inspiracjami do spacerów. Tak było z niezwykle ciekawą dla mnie, choć pewnie niszową książką "Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze", wydaną już w 2016 roku przez PWN przy współpracy Lasów Państwowych.
dąb pomnik przyrody
Charakterystyczna tabliczka potwierdza pomnikowy status drzewa
Mam świadomość, że temat ochrony przyrody nie należy do najbardziej pasjonujących. Większość z moich uczniów jęczy, męczy się lub zasypia, niezależnie czy uczę maturzystów czy nauczycieli. Czy faktycznie trudno jest w ciekawy sposób opowiadać o wyjątkowych okazach przyrody?

Książka dla pasjonatów

Z całą pewnością, opis niemalże 500 okazów drzew pomnikowych, nie jest lekturą znajdującą rzesze czytelników. Ja jednak bardzo się cieszę z zakupu tej książki. Opisy roślin są ciekawe, czy nawet ciekawostkowe, odnoszące się do otoczenia przyrodniczego czy tez historycznego, które sprawiło, że uznano je za godne ochrony. Dodatkowo każde (!) drzewo ma metryczkę: aktualne dane pomiarowe i współrzędne GPS dla chętnych do jego odwiedzenia. Podziwiam pracowitość autorów!
dąb pomnik przyrody
Głęboko powcinana kora jest zasiedlona przez mchy i porosty

Historia pomników przyrody

Przyznam, że nie wiedziałam, że status "pomników przyrody" do ochrony wyjątkowych okazów przyrody ożywionej lub nieożywionej został wprowadzony ustawą o ochronie przyrody dopiero w roku 1947. Wcześniejsze, nawet XIX wieczne, zapisy nie były jednoznaczne, ani jednolite i raczej sprowadzały się do tworzenia spisów wyjątkowo okazałych drzew niż faktycznych działań ochronnych.
dąb pomnik przyrody
Groźna sylwetka i ułamane konary
 

Zgłaszanie pomników przyrody

Obecnie, po zgłoszeniu przez pracowników Lasów Państwowych, innych jednostek lub miłośników przyrody drzew o wyjątkowych rozmiarach lub znaczeniu kulturowym,  jednostki administracji lokalnej (tj. rady gminy lub rady miasta) wydają decyzje o ustanowieniu ochrony w formie pomnika przyrody. Poprzednio, była to kompetencja wojewody. Biorąc pod uwagę zmiany w podziale administracyjnym kraju oraz przeniesienie kompetencji wojewody na niższe szczeble administracji, dane o poszczególnych pomnikach przyrody pozostawały rozproszone. Trwają prace nad ujednoliconym, ogólnopolskim systemem informacyjnym opisującym wszystkie obiekty pomników przyrody w Polsce, który ma być udostępniony w 2016 roku przez Główną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Co ciekawe istnieją bazy danych tworzone przez pasjonatów, jak np. profile na FB.
dąb pomnik przyrody
Dąb nazwany Mazowieckim Bartkiem, choć wyrostki przypominają wielogłowego smoka
 


Kryteria uznania drzewa za pomnik przyrody

W związku z rozproszeniem decyzyjności ustanawiania pomników przyrody, w Polsce nie obowiązują jednolite kryteria objęcia ochroną wybranego drzewa (lub grupy drzew). Zasadniczo przyjęto, że pomnikiem przyrody staje się drzewo o wyróżniających się wymiarach (najczęściej obwodzie-pierśnicy), może to być także drzewo o istotnym znaczeniu historycznym, społecznym, bądź związane z wierzeniami lub legendami lokalnymi. Ochronie podlegają zarówno gatunki rodzime jak i obcego pochodzenia (np. platany, miłorzęby). Brzegowe wartości pierśnic drzew są różne dla różnych terenów , zmieniały się także w czasie, obejmują także różne propozycje kryteriów ochrony drzew na terenach leśnych i poza nimi. Największe drzewa pomnikowe w Polsce przekraczają 10 metrów obwodu (lipy i platany), a szacowany wiek najstarszych cisów to ok. 1 200 lat (!).
dąb pomnik przyrody
Drewno jest podłożem, na którym natychmiast osiedlają się mchy, grzyby, porosty...
 

Mazowiecki Bartek - najgrubszy dąb na Mazowszu

W spisie drzew pomnikowych znalazłam kilka okazów rosnących na terenie Warszawy lub w naszej okolicy. Wybraliśmy się zatem na spacer do dębu "Mazowiecki Bartek" , którego obwód to niemalże 6 metrów (587 cm), a wiek ok. 300 lat.  Pomimo tego, że kilka jego konarów jest odłamanych, wygląda majestatycznie. Jest jednym z wiekowych dębów rosnących na brzegu rzeczki Mienia w rezerwacie przyrody "Świder".
dab pomnik przyrody
Można się przestraszyć!
 
Z całą pewnością wykorzystamy tę książkę jako inspirację do wielu spacerów bliższych czy dalszych.  Mamy w niej kilka zakładek, oznaczających majestatyczne sosny, dęby i lipy w naszej okolicy, które są niewielką cząstką z listy około 500 pomników przyrody w Warszawie i okolicach!
 
Ciekawe informacje o pomnikach przyrody:
Jak utworzyć pomnik przyrody - tutaj
Lista pomników przyrody ożywionej i nieożywionej w Warszawie w Wikipedii tutaj
Lista pomników przyrody w województwie mazowieckim w Wikipedii tutaj
 
 
 
 
 


 




12 komentarzy:

  1. Odpowiedzi
    1. Dzięki! Piękne, majestatyczne są takie wiekowe drzewa...

      Usuń
  2. Bardzo cenne informacje.
    Drzewa wyglądają niesamowicie, gdybym takie spotkała na swojej drodze z pewnością bym obfotografowała z każdej strony :-)
    Wszystkiego Dobrego w Nowym Roku :-)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzięki! tak właśnie myślę, że drew pomnikowych jest tak dużo i wiążą się z nimi tak ciekawe historie, że warto na nie zwracać uwagę. Na pewno jeszcze u mnie zagoszczą...

      Usuń
  3. DZieki za interesujace informacje:)
    Mam w ogrodzie starą(bardzo starą) lipę,kiedys musiała być wielka-co widac po obwodzie, niestety środek jest pusty,na moje zlecenie została wyłyzeczkowana, zabezpieczona,;drzewo otrzymało podpory teleskopowe oraz stalowe wyciągi.Z gminnego przekazu wiem,że jakieś 40-50 lat temu w moja lipę trafił piorun, płomienie zniszczyły sporą częśc zrębu pnia i korony:((
    Jest centralnym punktem mojego ogrodu, nadal żyje i dobrze sie ma!
    Kilka lat temu ukazał sie artykuł w Muratorze o niej.
    Pozdrawiam serdecznie:)M.Arta

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O to bardzo ciekawe! Trochę zazdroszczę takiego własnego drzewa! Czy myślisz o zgłoszeniu go do ochrony?

      Usuń
    2. O to bardzo ciekawe! Trochę zazdroszczę takiego własnego drzewa! Czy myślisz o zgłoszeniu go do ochrony?

      Usuń
  4. To jest świetna książka, na pewno ja kupię! co mnie zachęciło - że są podane współrzędne GPS i tym samym mozna opracować i zorganizowac świetną rodzinną wycieczkę rowerową. Opowiadając dzieciakom o przyrodzie, fajnie jest pokazać dany okaz, a jeszcze zorganizowac specjalną wyprawę, to już coś. Latem jestem w Polsce i ta książka pomoże mi w wakacjach z dzieciakami :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, my też z tego korzystamy, choć dzieci już to nie bawi :-)

      Usuń
  5. Bardzo piękne drzewa. Aż dziw, że udało im się uniknąć siekiery

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Myślę, że wiekowe drzewa budzą respekt, wskazuje na to rozmaitość legend i niemalże mistycznych opowieści ludowych, które są z nimi związane. Brak szacunku pojawił się chyba niedawno...

      Usuń
    2. Myślę, że wiekowe drzewa budzą respekt, wskazuje na to rozmaitość legend i niemalże mistycznych opowieści ludowych, które są z nimi związane. Brak szacunku pojawił się chyba niedawno...

      Usuń

Nie wyrażam zgody na ukryte reklamy w komentarzach!