Niektóre z książek, które ostatnio pojawiły się w mojej biblioteczce są inspiracjami do spacerów. Tak było z niezwykle ciekawą dla mnie, choć pewnie niszową książką "Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze", wydaną już w 2016 roku przez PWN przy współpracy Lasów Państwowych.
Charakterystyczna tabliczka potwierdza pomnikowy status drzewa |
Mam świadomość, że temat ochrony przyrody nie należy do najbardziej pasjonujących. Większość z moich uczniów jęczy, męczy się lub zasypia, niezależnie czy uczę maturzystów czy nauczycieli. Czy faktycznie trudno jest w ciekawy sposób opowiadać o wyjątkowych okazach przyrody?
Książka dla pasjonatów
Z całą pewnością, opis niemalże 500 okazów drzew pomnikowych, nie jest lekturą znajdującą rzesze czytelników. Ja jednak bardzo się cieszę z zakupu tej książki. Opisy roślin są ciekawe, czy nawet ciekawostkowe, odnoszące się do otoczenia przyrodniczego czy tez historycznego, które sprawiło, że uznano je za godne ochrony. Dodatkowo każde (!) drzewo ma metryczkę: aktualne dane pomiarowe i współrzędne GPS dla chętnych do jego odwiedzenia. Podziwiam pracowitość autorów!
Głęboko powcinana kora jest zasiedlona przez mchy i porosty |
Historia pomników przyrody
Przyznam, że nie wiedziałam, że status "pomników przyrody" do ochrony wyjątkowych okazów przyrody ożywionej lub nieożywionej został wprowadzony ustawą o ochronie przyrody dopiero w roku 1947. Wcześniejsze, nawet XIX wieczne, zapisy nie były jednoznaczne, ani jednolite i raczej sprowadzały się do tworzenia spisów wyjątkowo okazałych drzew niż faktycznych działań ochronnych.
Groźna sylwetka i ułamane konary |
Zgłaszanie pomników przyrody
Obecnie, po zgłoszeniu przez pracowników Lasów Państwowych, innych jednostek lub miłośników przyrody drzew o wyjątkowych rozmiarach lub znaczeniu kulturowym, jednostki administracji
lokalnej (tj. rady gminy lub rady miasta) wydają decyzje o ustanowieniu ochrony
w formie pomnika przyrody. Poprzednio, była to kompetencja wojewody. Biorąc pod
uwagę zmiany w podziale administracyjnym kraju oraz przeniesienie kompetencji
wojewody na niższe szczeble administracji, dane o poszczególnych pomnikach przyrody
pozostawały rozproszone. Trwają prace nad ujednoliconym, ogólnopolskim systemem
informacyjnym opisującym wszystkie obiekty pomników przyrody w Polsce, który ma
być udostępniony w 2016 roku przez Główną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Co ciekawe istnieją bazy danych tworzone przez pasjonatów, jak np. profile na FB.
Dąb nazwany Mazowieckim Bartkiem, choć wyrostki przypominają wielogłowego smoka |
Kryteria uznania drzewa za pomnik przyrody
W związku z rozproszeniem
decyzyjności ustanawiania pomników przyrody, w Polsce nie obowiązują jednolite
kryteria objęcia ochroną wybranego drzewa (lub grupy drzew). Zasadniczo
przyjęto, że pomnikiem przyrody staje się drzewo o wyróżniających się wymiarach
(najczęściej obwodzie-pierśnicy), może to być także drzewo o istotnym znaczeniu
historycznym, społecznym, bądź związane z wierzeniami lub legendami lokalnymi. Ochronie
podlegają zarówno gatunki rodzime jak i obcego pochodzenia (np. platany, miłorzęby). Brzegowe wartości pierśnic drzew są różne dla różnych terenów , zmieniały się także w
czasie, obejmują także różne propozycje kryteriów ochrony drzew na terenach
leśnych i poza nimi. Największe drzewa pomnikowe w Polsce przekraczają 10 metrów obwodu (lipy i platany), a szacowany wiek najstarszych cisów to ok. 1 200 lat (!).
Drewno jest podłożem, na którym natychmiast osiedlają się mchy, grzyby, porosty... |
Mazowiecki Bartek - najgrubszy dąb na Mazowszu
W spisie drzew pomnikowych znalazłam kilka okazów rosnących na terenie Warszawy lub w naszej okolicy. Wybraliśmy się zatem na spacer do dębu "Mazowiecki Bartek" , którego obwód to niemalże 6 metrów (587 cm), a wiek ok. 300 lat. Pomimo tego, że kilka jego konarów jest odłamanych, wygląda majestatycznie. Jest jednym z wiekowych dębów rosnących na brzegu rzeczki Mienia w rezerwacie przyrody "Świder".
Można się przestraszyć! |
Z całą pewnością wykorzystamy tę książkę jako inspirację do wielu spacerów bliższych czy dalszych. Mamy w niej kilka zakładek, oznaczających majestatyczne sosny, dęby i lipy w naszej okolicy, które są niewielką cząstką z listy około 500 pomników przyrody w Warszawie i okolicach!
Ciekawe informacje o pomnikach przyrody:
Blog - Pomniki przyrody
Jak utworzyć pomnik przyrody - tutaj
Lista pomników przyrody ożywionej i nieożywionej w Warszawie w Wikipedii tutaj
Lista pomników przyrody w województwie mazowieckim w Wikipedii tutaj
Piekne zdjęcia!
OdpowiedzUsuńDzięki! Piękne, majestatyczne są takie wiekowe drzewa...
UsuńBardzo cenne informacje.
OdpowiedzUsuńDrzewa wyglądają niesamowicie, gdybym takie spotkała na swojej drodze z pewnością bym obfotografowała z każdej strony :-)
Wszystkiego Dobrego w Nowym Roku :-)
Dzięki! tak właśnie myślę, że drew pomnikowych jest tak dużo i wiążą się z nimi tak ciekawe historie, że warto na nie zwracać uwagę. Na pewno jeszcze u mnie zagoszczą...
UsuńDZieki za interesujace informacje:)
OdpowiedzUsuńMam w ogrodzie starą(bardzo starą) lipę,kiedys musiała być wielka-co widac po obwodzie, niestety środek jest pusty,na moje zlecenie została wyłyzeczkowana, zabezpieczona,;drzewo otrzymało podpory teleskopowe oraz stalowe wyciągi.Z gminnego przekazu wiem,że jakieś 40-50 lat temu w moja lipę trafił piorun, płomienie zniszczyły sporą częśc zrębu pnia i korony:((
Jest centralnym punktem mojego ogrodu, nadal żyje i dobrze sie ma!
Kilka lat temu ukazał sie artykuł w Muratorze o niej.
Pozdrawiam serdecznie:)M.Arta
O to bardzo ciekawe! Trochę zazdroszczę takiego własnego drzewa! Czy myślisz o zgłoszeniu go do ochrony?
UsuńO to bardzo ciekawe! Trochę zazdroszczę takiego własnego drzewa! Czy myślisz o zgłoszeniu go do ochrony?
UsuńTo jest świetna książka, na pewno ja kupię! co mnie zachęciło - że są podane współrzędne GPS i tym samym mozna opracować i zorganizowac świetną rodzinną wycieczkę rowerową. Opowiadając dzieciakom o przyrodzie, fajnie jest pokazać dany okaz, a jeszcze zorganizowac specjalną wyprawę, to już coś. Latem jestem w Polsce i ta książka pomoże mi w wakacjach z dzieciakami :)
OdpowiedzUsuńTak, my też z tego korzystamy, choć dzieci już to nie bawi :-)
UsuńBardzo piękne drzewa. Aż dziw, że udało im się uniknąć siekiery
OdpowiedzUsuńMyślę, że wiekowe drzewa budzą respekt, wskazuje na to rozmaitość legend i niemalże mistycznych opowieści ludowych, które są z nimi związane. Brak szacunku pojawił się chyba niedawno...
UsuńMyślę, że wiekowe drzewa budzą respekt, wskazuje na to rozmaitość legend i niemalże mistycznych opowieści ludowych, które są z nimi związane. Brak szacunku pojawił się chyba niedawno...
Usuń